Ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις
Ο νόμος 1876/1990 για τις ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις, στον οποίο προβλέφθηκε ως αναπόσπαστο μέρος και ο Ο.ΜΕ.Δ., έχει μακρά προϊστορία και ψηφίστηκε στην περίοδο της Οικουμενικής Κυβέρνησης με ομοφωνία όλων των κομμάτων. Ο Ο.ΜΕ.Δ. είναι το πρώτο πείραμα υπερκομματικής συνεργασίας και γι' αυτό περιβάλλεται με διακομματικό σεβασμό.
Ο νόμος αυτός προέβλεψε ως αναγκαίο συμπλήρωμα τον Ο.ΜΕ.Δ., με κύρια αποστολή τη διαμόρφωση ενός σώματος ανεξάρτητων μεσολαβητών και διαιτητών για τη διευκόλυνση των διαπραγματεύσεων, την πρόληψη και την επίλυση των συλλογικών διαφορών και κατ' επέκταση των κοινωνικών συγκρούσεων.
Η νέα αντίληψη για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις.
Η συλλογική διαπραγμάτευση καθιερώνεται ως κομβικό στοιχείο όλων των επιμέρους θεσμών και μετατρέπεται από διαδικασία επίλυσης συλλογικών διαφορών που την χαρακτήριζε στο ν. 3239/55 σε διαδικασία ρύθμισης οικονομικών συμφερόντων και πρόληψης διαφορών.
Οι βασικές καινοτομίες του νόμου είναι:
1. Η διεύρυνση του περιεχομένου των διαπραγματεύσεων προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα στα μέρη καθολικής εποπτείας στις μεταξύ τους σχέσεις (άρθρο 2).
2. Η υποχρέωση για πληροφόρηση για να καταστεί ουσιαστικός ο διάλογος
(άρθρο 4 § 4).
3. Η αρχή της καλόπιστης διαπραγμάτευσης η παράβαση της οποίας θα αποτελεί εφεξής το βασικό στοιχείο για την κρίση της νομιμότητας των απεργιών
(άρθρο 4 § 3).
4. Η ενίσχυση του ρόλου των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων για να ενισχυθούν αντίστοιχα τα συμφέροντα που εκπροσωπούνται (άρθρο 3 § 3, άρθρο 4 § 1,2).
5. Η διαμόρφωση ενός αποκεντρωτικού συστήματος διαπραγματεύσεων και παράλληλα ενός συστήματος επάλληλης διαπραγμάτευσης στη θέση ενός συγκεντρωτικού και ιεραρχικού δομημένου συστήματος που είχε καθιερώσει ο προηγούμενος νόμος 3239/55 (άρθρα 3 επ.).
6. Η περιθωριοποίηση των ομοιοεπαγγελματικών διαπραγματεύσεων σε όφελος των κλαδικών και των επιχειρησιακών. Οι κλαδικές και επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις για πρώτη φορά καθιερώνονται στη χώρα μας κατά τρόπο άμεσο και γενικό (άρθρο 3) και με προτεραιότητα απέναντι στις ομοιοεπαγγελματικές (άρθρο 10 § 2).
Οι καινοτομίες στην οργάνωση των μηχανισμών μεσολάβησης και διαιτησίας
Οι υπηρεσίες Μεσολάβησης - Διαιτησίας παρέχονται από το σώμα Μεσολαβητών - Διαιτητών το οποίο έχει για κύριο έργο να προωθήσει τον απευθείας διάλογο των μερών. Βασική αποστολή του σώματος αποτελεί η ενίσχυση ή η συμπλήρωση των διαπραγματεύσεων και όχι βέβαια η υποκατάστασή τους. Γι' αυτό και η βαρύτητα δόθηκε στη διαμεσολάβηση και όχι στη διαιτησία, που έχει πλέον τελείως επικουρικό ρόλο.
Οι Μεσολαβητές - Διαιτητές απολαμβάνουν θεσμικής ανεξαρτησίας κατά την άσκηση των καθηκόντων τους και συγκροτούν ένα σώμα αυτόνομο, ειδικά ενημερωμένο στα εργασιακά και τα συναφή κοινωνικοοικονομικά θέματα.
Όπως φαίνεται στην πράξη από τη ροή και την εξέλιξη των υποθέσεων Μεσολάβησης και Διαιτησίας ο Ο.ΜΕ.Δ. παγιώνει μία αμερόληπτη και διαφανή λειτουργία που του εξασφαλίζει αξιοπιστία και αποδοχή και έχει πλέον κατορθώσει να ισορροπήσει μέσα στο πραγματικά εύθραυστο περιβάλλον που τον γεννά, τον περιβάλλει και τον στηρίζει.
